ΑΘΗΝΑ

Η «Επίσκεψη» είναι μια πρόσκληση επίσκεψης της πόλης. Επίσκεψη τελικά της Ιστορίας διότι η πόλη αποτελείται από τις προηγούμενες στιγμές της. Χειρονομία ταιριαστή όταν το παρόν μας πνίγει. Το παρελθόν φωτίζει ψύχραιμα το παρόν και του προσφέρει χώρο.

Η Αθήνα είναι μια συναρπαστική πόλη. Από μια πλευρά ίσως αυτό να είναι όλο. Αλλά πάλι όχι, μετά ξεκινάει το καλό. Η Αθήνα είναι μια πόλη γεμάτη ιστορίες, ιστορίες που την ξεπερνούν και την συνδέουν με μέρη μακρινά και ανθρωπους πολύ διαφορετικούς. Σε όλους έχει κάτι να πει. Αυτό κάνουμε στην Επίσκεψη: φέρνουμε αυτές τις ιστορίες πιο μπροστά.

Αλλά, μην κοροϊδευόμαστε, η ιστορία της δεν είναι εύκολη. Η παρηγορία που προσφέρει είναι συχνά σκληρή. Η Ιστορία μιλά πάντα για κάτι που πέρασε και χάθηκε. Μόνο αν αγκαλιάσουμε αυτή την απώλεια θα αποκτήσουμε μια σχέση ειλικρινή με την πόλη και την Ιστορία της που είναι και δική μας.

Η ιστορία της Αθήνας είναι πύλη για να μπούμε στην ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας  αλλά προ πάντων στην Ιστορία του Ευρωπαϊκού πολιτισμού.

---

Η σύγχρονη Αθήνα ξεκινά τον 19ο αιώνα και γι’ αυτό αποτελεί αποτύπωμα του, αρχείο και μαρτυρία του. Έχει ειπωθεί πως «Ο 19ος αιώνας είναι ο πατέρας μας», αιώνας του εθνικισμού και της βιομηχανικής επανάστασης, απόγειο της Ευρωπαϊκής επικράτησης, κορύφωση της ευρωκεντρικής αντίληψης στην οποία η ίδια η Αθήνα κατέχει, συμβολικά, κεντρική θέση.

Η Αθήνα επισκιάζεται από την λεγόμενη χρυσή εποχή της. Τον 5ο αιώνα π.Χ. Τι θα γινόταν αν κοιτούσαμε προσεκτικά τις άλλες περιόδους; Την Ελληνιστική/Ρωμαϊκή την λεγόμενη Βυζαντινή και την Οθωμανική.

Η Αθήνα μας αναγκάζει διαρκώς να δούμε με ποιόν τρόπο συνεχίζουν, ακόμα και με ασυνέχειες, οι ζωές μας, οι καιροί και οι εποχές. Κατά μίαν έννοια ούτε η συνέχεια ούτε η ασυνέχεια είναι δυνατές.

Όταν το προσέξεις, το υλικό της πόλης εμφανίζει συνδέσεις ανάμεσα στα κομμάτια του, που υποδεικνύουν  αλυσιδωτά άλλες. Τελικά ο άμορφος σωρός γίνεται μακροσκελές κείμενο, ένα αρχείο του οποίου ακόμα και οι άδειες σελίδες μαρτυρούν μια παρουσία, μια πρόθεση, μιαν εποχή. Τα κενά είναι πλήρη και το να κοιτάς προσεκτικά την πόλη μοιάζει πολυτέλεια που δεν εξαντλείται, προνόμιο που δεν χάνεται.

Μιλάμε πολύ για την Αθήνα αλλά το θέμα μας είναι ο κόσμος όλος. Τα πάθη, οι αντιφάσεις και οι ιστορικές περιπέτειες των Αθηνών καθιστούν αυτό τον τόπο εμβληματικό. Κι αυτό δημιουργεί και μια τεράστια ευθύνη.

Αλλά δεν είναι μόνο η ιδιαιτερότητα που προκαλεί όλη αυτή τη συζήτηση, είναι ταυτόχρονα μια παγκόσμια και επίκαιρη τάση. Το βλέπουμε παντού, το ενδιαφέρον για την πόλη έχει ενταθεί, καμιά φορά μοιάζει με εύκολο συρμό και κουράζει.

---

Η γενική εντύπωση όμως είναι πως, αντί να υποχωρήσει όπως συμβαίνει με μόδες και τάσεις, θα ενταθεί. Είναι απαραίτητο. Ο δημόσιος χώρος είναι ο τόπος που ζούμε μαζί, το χειροπιαστό κομμάτι της κοινής μας ζωής. Ο δημόσιος χώρος είναι το σημείο που οι σχέσεις δεν χτίζονται από φιλίες, συμφέροντα, γνωριμίες, αλλ’ επειδή είμαστε εκεί. Αυτή η προφανής ιδιότητα, τόσο απλή που μοιάζει ασήμαντη, είναι η πιο δίκαιη προϋπόθεση για να μπορεί κάποιος να μιλήσει και να μετάσχει στην δημόσια ζωή. Οι άλλες προϋποθέσεις λειτουργούν ως περιορισμοί, τόσο αποτελεσματικοί ώστε να μην γίνονται αντιληπτοί.

Η πόλη είναι το σημείο όπου η πολιτική επανέρχεται στα στοιχειώδη, μόλις αποτύχει με τα θεσμικά της όργανα και τις διαδικασίες επιστρέφει στην μήτρα της και ξαναρωτά στις πλατείες τους δρόμους τα φανάρια και τα καφενεία πως να πορευτεί. Μέσα στην πόλη όλα ξανα ενώνονται, το ελάχιστο με το πελώριο. Τόσο το ιδιωτικό όσο και το πολιτικό αφορά με τρόπο ορατό, το χρώμα των τοίχων, τα είδη των δέντρων, το ύψος των κτιρίων.

Αν λοιπόν παλεύουμε για την Αθήνα είναι γιατί υπερασπιζόμαστε κάτι που πάει μακριά και μας ξεπερνά. Κάτι που δε μπορούμε να μετρήσουμε το μέγεθος του και την διάρκεια του. Μπαίνουμε σε μια μάχη που ήταν εδώ πριν από μας και θα συνεχίσει μετά από μας. Παλεύουμε για μια πόλη που συνυπολογίζει την ομορφιά με την δικαιοσύνη και την αλήθεια. Για μια πόλη ανθρώπινη, ολοκληρωμένη, δηλαδή φιλοσοφική.