Athen ist eine unsichtbare Stadt. Sie begrüßt uns verkleidet unter bekannten Bildern, Geräuschen und übertriebenen, dunklen oder freudigen Erzählungen, die auf ihr gestapelt sind.

Athen ist eine emblematische, greifbare Stadt, in der jede neue Periode leuchtet und von der vorherigen beleuchtet wird. Da der Text über Athen jedoch ständig neu erstellt wird, müssen wir ständig üben, Athen zu betrachten und zu verstehen.

ATHEN

DIE STADT IST KEINE ANSICHTSKARTE

“Die Besichtigung” ist eine Einladung zu einem Stadtbesuch.  Sie ist letztendlich eine Besichtigung durch die Geschichte, denn die Stadt besteht aus ihren vergangenen Momenten. Eine Geste, die gemäß erscheint, immer wenn die Gegenwart uns erstickt. In einer ruhigen Art leuchtet  die Vergangenheit mittels der Gegenwart und bietet Raum.

Athen ist eine faszinierende Stadt. Einerseits kann das alles sein. Aber dann wieder, beginnt das beste. Athen ist eine Stadt voller Geschichten, Geschichten, die sie überwinden und mit weit entfernten Orten und sehr unterschiedlichen Menschen verbinden. Athen hat jedem etwas zu sagen. Dies ist, was wir hier tun: Wir bringen diese Geschichten im Vordergund.

Aber lassen wir uns nicht täuschen, ihre Geschichte ist nicht einfach. Der Trost, den sie bietet, ist oft hart. Die Geschichte spricht immer von etwas, das vergangen ist und verloren gegangen ist. Nur wenn wir diesen Verlust annehmen, werden wir eine ehrliche Beziehung zur Stadt und ihrer Geschichte haben, die uns gehört. Die Geschichte Athens ist ein Tor in die Geschichte des modernen Griechenland, vor allem aber in die Geschichte der europäischen Kultur.


Das moderne Athen beginnt im 19. Jahrhundert und somit gilt Athen als seine Spur, sein Archiv und sein Zeugnis. Es wurde oft erwähnt dass, “das 19. Jahrhundert unser Vater ist”, ein Jahrhundert des Nationalismus und der industriellen Revolution, der Höhepunkt der europäischen Dominanz, der Höhepunkt der eurozentrischen Wahrnehmung, in der Athen selbst -symbolisch- eine zentrale Position einnimmt.

Athen wird von seinem sogenannten goldenen Zeitalter überschattet; das 5. Jahrhundert v.C. Was geschähe aber, wenn wir uns die anderen Perioden genau ansehen würden? Die Hellenistische und Römische Ära, die byzantinische und osmanische Epoche?

Athen zwingt uns ständig mitanzusehen, auf welche Weise sich unsere Leben, Zeiten und Epochen  auch mit Diskontinuitäten, fortsetzen. In gewissem Sinne sind weder Kontinuität noch Diskontinuität möglich.

Wenn man es sich genauer anschaut, zeigt das Material der Stadt Verknüpfungen zwischen den Spuren, die unter sich verkettetet wiederum auf weitere Spuren hinweisen. Schließlich wird der unformige Stapel von Material zu einem langen Text;  sogar die leeren Stellen dieses Textes zeigen Präsenz, Zweck und Zeit auf. Die leeren Stellen sind gefüllt und eine sorgfältige Anschauung der Stadt ist ein Luxus, der nicht erschöpft ist, ein Privileg, das nicht verloren geht.

Λεπτομέρεια από την Πύλη του Αδριανού. Είναι η βάση ενός κίονα αλλά μοιάζει σαν βάση αγάλματος. Η πόλη είναι γεμάτη ερείπια και ίχνη παλαιότερων εποχών κτισμάτων ανθρώπων. υπάρχει όμως ένα παράδοξο, συχνά το αφήγημα της Αθήνας διατρέχει ένας πόνος, μια αίσθηση απώλειας ενώ το πιο αξιοπρόσεκτο και θαυμαστό δεν είναι πόσα χάθηκαν αλλά το πόσα έχουν διατηρηθεί.
Η Πύλη του Αδριανού δίπλα στο δρόμο και τα αυτοκίνητα. Για πολλούς μια εικόνα παράταιρη. Αλλά τα στοιχεία του παρελθόντος έγιναν "μουσειακά" τους τελευταίους αιώνες. Υπήρξε συντεταγμένη προσπάθεια να διαχωριστεί η καθημερινή ζωή και οι άνθρωποι της πόλης από τα "αρχαία". Τα τελευταία έπρεπε να μπουν σε μουσεία και συλλογές και να προστατευτούν. Πίσω από αυτό τον διαχωρισμό όμως υπήρχε και κάτι ζοφερό και οριενταλιστικό. Μια υποτίμηση της ελληνικής πραγματικότητας, μια αίσθηση πως τα "αρχαία" σχεδόν λερώνονται από αυτούς τους περαστικούς.

Η ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ

Μιλάμε πολύ για την Αθήνα αλλά το θέμα μας είναι ο κόσμος όλος. Τα πάθη, οι αντιφάσεις και οι ιστορικές περιπέτειες των Αθηνών καθιστούν αυτό τον τόπο εμβληματικό. Κι αυτό δημιουργεί και μια τεράστια ευθύνη.

Αλλά δεν είναι μόνο η ιδιαιτερότητα που προκαλεί όλη αυτή τη συζήτηση, είναι ταυτόχρονα μια παγκόσμια και επίκαιρη τάση. Το βλέπουμε παντού, το ενδιαφέρον για την πόλη έχει ενταθεί, καμιά φορά μοιάζει με εύκολο συρμό και κουράζει.


Η γενική εντύπωση όμως είναι πως, αντί να υποχωρήσει όπως συμβαίνει με μόδες και τάσεις, θα ενταθεί. Είναι απαραίτητο. Ο δημόσιος χώρος είναι ο τόπος που ζούμε μαζί, το χειροπιαστό κομμάτι της κοινής μας ζωής. Ο δημόσιος χώρος είναι το σημείο που οι σχέσεις δεν χτίζονται από φιλίες, συμφέροντα, γνωριμίες, αλλ’ επειδή είμαστε εκεί. Αυτή η προφανής ιδιότητα, τόσο απλή που μοιάζει ασήμαντη, είναι η πιο δίκαιη προϋπόθεση για να μπορεί κάποιος να μιλήσει και να μετάσχει στην δημόσια ζωή. Οι άλλες προϋποθέσεις λειτουργούν ως περιορισμοί, τόσο αποτελεσματικοί ώστε να μην γίνονται αντιληπτοί.

Η πόλη είναι το σημείο όπου η πολιτική επανέρχεται στα στοιχειώδη, μόλις αποτύχει με τα θεσμικά της όργανα και τις διαδικασίες επιστρέφει στην μήτρα της και ξαναρωτά στις πλατείες τους δρόμους τα φανάρια και τα καφενεία πως να πορευτεί. Μέσα στην πόλη όλα ξανα ενώνονται, το ελάχιστο με το πελώριο. Τόσο το ιδιωτικό όσο και το πολιτικό αφορά με τρόπο ορατό, το χρώμα των τοίχων, τα είδη των δέντρων, το ύψος των κτιρίων.

Αν λοιπόν παλεύουμε για την Αθήνα είναι γιατί υπερασπιζόμαστε κάτι που πάει μακριά και μας ξεπερνά. Κάτι που δε μπορούμε να μετρήσουμε το μέγεθος του και την διάρκεια του. Μπαίνουμε σε μια μάχη που ήταν εδώ πριν από μας και θα συνεχίσει μετά από μας. Παλεύουμε για μια πόλη που συνυπολογίζει την ομορφιά με την δικαιοσύνη και την αλήθεια. Για μια πόλη ανθρώπινη, ολοκληρωμένη, δηλαδή φιλοσοφική.