Η πόλη του Φρέντρικσταντ (Fredrikstad) βρίσκεται στη νοτιοανατολική Νορβηγία, στo δέλτα του ποταμού Γκλόμα (Glomma), νότια της πρωτεύουσας Όσλο. Βρίσκεται στην επαρχία Όστφολντ (Østfold) και έχει γύρω στους 80.000 κατοίκους.

Ιδρύθηκε το 1567 από τον Φρειδερίκο Β’ της Δανίας σαν υποκατάστατο μιας κοντινής πόλης, του Σαρπσμπόργκ (Sarpsborg) που καταστράφηκε ολοκληρωτικά στον πόλεμο με την Σουηδία. Παρουσιάζει ενδιαφέρον πως το Σαρπσμποργκ τελικά δεν εγκαταλείφθηκε, ξαναχτίστηκε και υπάρχει ακόμα. Η πόλη του Φρέντρικσταντ μοιάζει να γεννιέται μέσα από μια παρεξήγηση. Επιπροσθέτως αποτελεί υπόδειγμα της πολεοδομίας του ευρωπαϊκού 16ου αιώνος με το φρούριο σε σχήμα αστεριού που απλώνεται σε δυο μεριές του ποταμού.

Το Φρέντρικσταντ, σε αντίθεση με το Μος, που βρίσκεται σε απόσταση μισής ώρας, δεν είναι μια πόλη αυτοφυής αλλά μια πόλη που γεννιέται μετά από διαταγή του ηγεμόνα αυστηρά σχεδιασμένη, το φρούριο της είναι ένα από τα καλύτερα διατηρημένα στην Ευρώπη. Οι δύο αυτές πόλεις, το Φρέντρικσταντ και το Μος είναι παραδοσιακά αντίπαλες κι αυτό εκδηλώνεται καθαρά όταν βρίσκονται αντιμέτωπες οι ποδοσφαιρικές τους ομάδες. Αυτή η αντιπαλότητα, βέβαια, έχει πολλές προεκτάσεις κι αξίζει να μελετηθεί σε περισσότερο βάθος. Η πρώτη ακμή της πόλης του Φρέντρικσταντ συνδέεται με αξιοποίηση της δύναμης του ποταμού και τους μύλους που κόβαν ξύλα. Μέσα στα χρόνια παρουσίασε μεγάλη βιομηχανική ανάπτυξη και κάνοντας μια μεγάλη πορεία μπήκε, την δεκαετία του 1980, σε μια διαδικασία αποβιομηχάνισης όμοια με αυτήν που συναντάμε σε πολλές χώρες του ανεπτυγμένου κόσμου, στην Ευρώπη και την Αμερική. Τώρα αυτή η διαδικασία έχει ολοκληρωθεί και η πόλη αναζητά νέες σημασίες και νέες χρήσεις του χώρου και της ιστορίας που πριν κατελάμβαναν οι βιομηχανίες.

Στην έρευνα μας βλέπουμε τις μεγάλες αφηγήσεις, τα λεγόμενα σημαντικά γεγονότα και τις ιστορικές καμπές αλλά δεν σταματάμε εκεί. Το ελάχιστο της προσωπικής μνήμης έρχεται και καθρεφτίζεται στα μεγάλα βήματα της ιστορίας. Αυτό το ελάχιστο δίνει βάθος στα πράγματα, αυτό μας βοηθά να καταλάβουμε την σημασία των γεγονότων. Συχνά όμως μπορεί να χαθεί και η διάσωση η καταγραφή και η ερμηνεία της ασήμαντης προσωπικής διάστασης της ιστορίας είναι ένα μεγάλο στοίχημα. Χρειάζεται χώρος για το υπόλοιπο της μεγάλης “ιστορίας”, για τους ανθρώπους. Αυτό γίνεται πιο δύσκολο όταν υπάρχουν σαρωτικές αλλαγές που σβήνουν όλα τα ίχνη του παρελθόντος κι εξαφανίζουν ολόκληρες γειτονιές και εργοστάσια μεγάλα σαν πολιτείες. Παράδειγμα αυτής της διαδικασίας είναι η ταυτότητα της πόλης του Φρέντρικσταντ η οποία ήταν συνδεδεμένη με τα τεράστια ναυπηγεία της που βρίσκονταν σε πολύ καίριο σημείο, στο σημείο που η πόλη ανοίγει στη θάλασσα. Τα ναυπηγεία είναι πλέον έρημα και η χρήση τους θα μπορούσε να καθορίσει το μέλλον της πόλης σε όλα τα επίπεδα. Εντούτοις αυτή την απόφαση θα την πάρει μία οικογένεια χωρίς να διαβουλευτεί με τους πολίτες. Είναι, δε, γνωστό στην πόλη πως όλο το κέντρο της ανήκει σε ένα περιορισμένο αριθμό οικογενειών οπότε σε γενικές γραμμές λίγοι αποφασίζουν το μέλλον των πολλών με τρόπο αδιαφανή.

Εδώ βγαίνει στην επιφάνεια ένα παράδοξο που υπάρχει σε πολλές άλλες πόλεις του κόσμου, χωρίς να φαίνεται όμως με την ίδια ένταση: η μοίρα μιας πόλης αποφασίζεται από πολύ λίγους κι αυτό καθιστά τους πολίτες ασήμαντους, σχεδόν κομπάρσους σε ένα παιχνίδι εκτός δημόσιας συζήτησης. Μήπως υπάρχουν όρια στην ιδιοκτησία; Μήπως πρέπει να διερευνήσουμε τι σημαίνει κυριότητα ενός κτιρίου ή μιας περιοχής όταν το νόημα της είναι τόσο καθοριστικό για όλους; Με άλλα λόγια ποια είναι τα αμοιβαία όρια του δημόσιου και του ιδιωτικού; Και επίσης πως θα ισορροπήσει το ελάχιστο της ανάμνησης με το τεράστιο της ιστορίας; Αν χαθεί το ένα θα γκρεμιστεί και το άλλο.

Τέτοια συναρπαστικά ερωτήματα δε μπορούν να απαντηθούν σε έναν τόπο, είναι παγκόσμια. Γι’ αυτό το λόγο και μόνο η διατύπωση και μόνο η κατανόηση του προβλήματος είναι ένα τεράστιο βήμα που μας οδηγεί πέρα από το Φρέντρικσταντ. Μπορείς να είσαι σε ένα μέρος και να ταξιδεύεις νοερά τον κόσμο ολόκληρο.